In Nederland en Vlaanderen is het in de afgelopen jaren normaal geworden om te spreken over lerarenopleiders als zijnde een aparte beroepsgroep, met eigen kwaliteitsstandaarden, een eigen beroepsorganisatie (VELON en VELOV) en eigen kwaliteitsprocedures. Dat is in veel andere landen minder vanzelfsprekend. In internationale beleidsnotities over onderwijs en kwaliteit van leraren wordt daarom wel regelmatig gesproken over de kwaliteit van lerarenopleidingen, maar nauwelijks over de kwaliteit van lerarenopleiders. Vanuit de Europese Commissie zijn in de afgelopen drie jaar verschillende initiatieven gestart om in beleidsdiscussies in de lidstaten meer aandacht te krijgen voor het beroep van lerarenopleider. In dit artikel worden deze initiatieven geschetst en wordt nagegaan welke lessen daaruit te leren zijn voor lerarenopleiders en beleidsmakers in Nederland en Vlaanderen. In het eerste deel van het artikel ga ik in op de vraag in welke mate ‘lerarenopleider’ beschouwd kan worden als een apart beroep, en in welke mate dat zich vertaalt in een (collectieve) beroepsidentiteit en in specifieke aandacht voor lerarenopleiders in onderwijsbeleid. In het tweede deel wordt ingegaan op de specifieke rol en werkwijze van de Europese Commissie in (het stimuleren van) onderwijsbeleid in het algemeen. In het derde deel wordt beschreven tot welke resultaten deze werkwijze geleid heeft met betrekking tot lerarenopleiders. In het laatste deel verken ik tenslotte de mogelijke implicaties voor beleid van overheid, beroepsgroep en bestuurders en managers van lerarenopleidingen in Nederland en Vlaanderen aan de hand van vier punten: de balans tussen borging en ontwikkeling van de kwaliteit van lerarenopleiders, meer systematische aandacht voor professionalisering van lerarenopleiders tijdens de beroepsuitoefening, meer aandacht voor onderzoek naar kwaliteit en (collectieve) identiteitsontwikkeling van lerarenopleiders, en tenslotte meer aandacht voor dialoog en samenwerking tussen de verschillende aanspraakmakers (stakeholders) rond het beroep van lerarenopleider.
